Mark Carney đang quảng cáo Canada là một lựa chọn thay thế có trách nhiệm và có thể dự đoán được cho Hoa Kỳ.
Theo Nytimes, Ngày 28 tháng 10 năm 2025, 9:57 sáng ET
Khi Thủ tướng Canada Mark Carney lên đường công du châu Á một tuần, ông phải đối mặt với bức tranh kinh tế trong nước ngày càng xấu đi. Các nhà máy đóng cửa, việc làm bị mất. Lạm phát tăng nhẹ, và có những dấu hiệu cho thấy đất nước đang trượt dốc đến suy thoái.
Sau đó, Tổng thống Trump khiến vấn đề trở nên căng thẳng hơn khi tức giận vì một quảng cáo trên truyền hình có sự góp mặt của cựu Tổng thống Ronald Reagan chỉ trích thuế quan , ông tuyên bố sẽ áp đặt thêm nhiều thuế hơn nữa đối với Canada.
Hiện nay, khi mối quan hệ với Hoa Kỳ đang ở mức thấp nhất, ông Carney đang chịu áp lực phải chứng minh rằng ông có kế hoạch đưa Canada thoát khỏi sự phụ thuộc kinh tế lâu đời vào nước láng giềng, và ông đang trông cậy vào sự giúp đỡ từ châu Á.
Nhưng điều đó cũng đi kèm rủi ro riêng. Ông Carney cho biết ông dự định gặp nhà lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc tại Hàn Quốc trong tuần này, với hy vọng sẽ hàn gắn mối quan hệ căng thẳng, chấm dứt tranh chấp thương mại và khôi phục quan hệ chặt chẽ hơn.
Canada đã có mối quan hệ căng thẳng sâu sắc với Trung Quốc, cùng nhiều vấn đề khác, liên quan đến việc phát hiện Trung Quốc can thiệp vào cuộc bầu cử Canada. Và, làm phức tạp thêm cho nỗ lực xoay trục của ông Carney, chính quyền Trump có thể không hài lòng với những lời đề nghị của ông với Trung Quốc, ngay cả khi Tổng thống Mỹ cũng dự kiến gặp nhà lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc, Tập Cận Bình, trong tuần này.
Đối mặt với cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ, đối tác thương mại lớn nhất của Canada, ông Carney đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là tăng gấp đôi kim ngạch xuất khẩu của Canada sang các nước khác trong vòng một thập kỷ. Mở rộng thương mại với châu Á là trọng tâm trong chiến lược của ông Carney.
Mặc dù 11 quốc gia thành viên Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) là đối tác thương mại lớn thứ hai của Canada, nhưng họ chỉ tiêu thụ khoảng 10% kim ngạch xuất khẩu của Canada. Trong khi đó, 80% kim ngạch xuất khẩu của Canada là sang Hoa Kỳ.
Ông Carney sẽ phải tham gia vào một số hoạt động bán hàng trong chuyến đi của mình để giúp chống lại tiếng xấu của Canada ở châu Á là một “người bạn lúc thuận lúc không”, chỉ quan tâm đến khu vực này khi nó phù hợp với mục đích của mình, Tricia Yeoh, phó giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học Nottingham Malaysia cho biết.
Nhưng cách tiếp cận khó đoán của ông Trump đối với quan hệ đối ngoại và chính sách thương mại quyết liệt, áp dụng nhiều thuế quan của ông đã tạo cơ hội cho Canada.
Giáo sư Yeoh nói: “Canada có thể đưa ra lập luận thuyết phục rằng họ là một đối tác thương mại đáng tin cậy hơn: Chúng tôi sẽ không áp thuế quan như Hoa Kỳ, chúng tôi là bên thân thiện hơn, các bạn muốn đàm phán với chúng tôi. Đó là điều tôi cho là một điểm mạnh.”
Khi kết thúc chuyến thăm Kuala Lumpur, thủ đô Malaysia, nơi cả ông và ông Trump đều tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo ASEAN, ông Carney đã nhấn mạnh tầm quan trọng của châu Á đối với những nỗ lực của Canada nhằm chuyển đổi chính sách thương mại của mình.
“Đây là một khu vực có gần 700 triệu người tiêu dùng với thị trường trị giá hơn 5 nghìn tỷ đô la”, ông Carney nói với các phóng viên. “Các bộ trưởng liên bang đang nỗ lực đàm phán các thỏa thuận và xây dựng mối quan hệ trên khắp châu Á.”
Một trong những việc quan trọng trong danh sách việc cần làm của ông Carney là hoàn tất thỏa thuận thương mại tự do với tất cả các quốc gia ASEAN và cắt giảm các thỏa thuận song phương với một số thành viên.
Trong khi mục tiêu thương mại của ông Carney gặp phải một số hoài nghi trong nước, Canada đã thâm nhập vào châu Á ở một số lĩnh vực.
Trong khi nhiều cuộc thảo luận của ông Carney trong chuyến đi này tập trung vào năng lượng, bao gồm năng lượng hạt nhân, Ian McKay, đặc phái viên của Canada tại khu vực, cho biết tại Singapore vào thứ Ba rằng xuất khẩu nông sản và công nghệ cũng nổi bật.
Nhà máy khí thiên nhiên hóa lỏng quy mô lớn đầu tiên của Malaysia, tại British Columbia, đã gửi lô hàng đầu tiên đến Hàn Quốc vào tháng 7. Chính phủ của ông Carney, với hy vọng sẽ bổ sung thêm nguồn cung, đã phê duyệt việc tăng gấp đôi công suất của nhà máy, coi đây là một dự án vì lợi ích quốc gia, điều này sẽ đẩy nhanh việc phê duyệt và xây dựng. (Petronas, công ty năng lượng thuộc sở hữu của chính phủ Malaysia, là một trong những nhà đầu tư trong giai đoạn đầu của dự án.)
Nhưng điều đó cũng có thể đẩy Canada vào một cuộc xung đột khác với chính quyền Trump. Trong chuyến công du châu Á, ông Trump đã ký các thỏa thuận thương mại cam kết Campuchia và Malaysia sẽ mua khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Mỹ, mặc dù chưa rõ Hoa Kỳ sẽ thực thi những cam kết đó như thế nào.
Tuy nhiên, Heather Exner-Pirot, giám đốc năng lượng, tài nguyên thiên nhiên và môi trường tại Viện Macdonald-Laurier, một nhóm nghiên cứu chính sách công của Canada, giải thích rằng Canada vẫn có một số lợi thế so với khí đốt của Mỹ.
Các nhà máy khí đốt tự nhiên hóa lỏng ở Hoa Kỳ phần lớn nằm dọc theo Vịnh Mexico, làm tăng thời gian vận chuyển đến Châu Á.
Bà Exner-Pirot cho biết, điều quan trọng hơn là nguồn cung dồi dào của Canada so với Hoa Kỳ, nơi các trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo đang làm tăng nhu cầu về điện, phần lớn được tạo ra bằng cách đốt khí đốt.
Bà Exner-Pirot nói: “Khi nhìn vào Canada, chúng ta không thể nào cạn kiệt nguồn cung và nói rằng, ‘Không, chúng ta không thể chia sẻ thêm nữa, chúng ta cần nó trong nước’. Điều đó hoàn toàn có thể xảy ra ở Hoa Kỳ.”
Tại Kuala Lumpur, ông Carney đã tham quan một trung tâm nghiên cứu lớn do BlackBerry, một công ty Canada, điều hành, để tìm hiểu thêm về một lĩnh vực khác mà Canada có thể thu hút thêm sự chú ý ở châu Á. (Sau một thời gian dài từ bỏ sản xuất điện thoại, BlackBerry hiện đang sản xuất phần mềm bảo mật và hệ điều hành được nhiều nhà sản xuất ô tô sử dụng, bao gồm nhiều hãng ở châu Á.)
Công ty là hình mẫu mà ông Carney hy vọng các công ty Canada khác có thể đạt được ở châu Á. Công ty có hợp đồng với nhiều chính phủ trong khu vực, bao gồm cả Malaysia.
John Giamatteo, giám đốc điều hành của BlackBerry, cho biết việc ông Trump trở lại nắm quyền đã biến quyền công dân Canada của BlackBerry thành một tài sản đáng kể. Ông cho biết khách hàng, đặc biệt là các chính phủ, ngày càng e ngại khi giao dịch với các tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ, nhất là những tập đoàn lưu trữ dữ liệu tại Hoa Kỳ.
Ông Giamatteo cho biết thêm, điều này càng được củng cố bởi sự gia tăng hỗ trợ của chính phủ Canada trong việc sắp xếp các doanh nghiệp ở nước ngoài kể từ khi ông Carney nhậm chức trong năm nay. “Điều này thật phi thường, đặc biệt là ở khu vực này”, ông nói, ám chỉ đến chính phủ của ông Carney.
Ông Carney cũng đã đảm bảo định vị Canada là bên mua, chứ không chỉ là bên bán. Tuần này, ông sẽ đến thăm một xưởng đóng tàu ở Hàn Quốc, nơi đang đấu thầu bán tới một chục tàu ngầm diesel-điện cho Canada, một phần trong chương trình tăng chi tiêu quân sự của ông Carney.
Tuy nhiên, việc ông Carney theo đuổi các cơ hội mới ở châu Á có thể có những hạn chế. Giáo sư Yeoh cho biết Canada đã có một loạt các hiệp định thương mại ở châu Á, nên việc bổ sung thêm các thỏa thuận khác khó có thể làm tăng đáng kể thương mại.
Không phải ai cũng đồng tình với kế hoạch đa dạng hóa đối tác thương mại của Canada của ông Carney. Việc tập trung quá nhiều vào phần còn lại của thế giới có thể khiến Canada làm chệch hướng việc xem xét lại hiệp định thương mại giữa Canada, Hoa Kỳ và Mexico vào năm tới, vốn cho đến nay đã bảo vệ phần lớn hàng xuất khẩu của Canada khỏi thuế quan của ông Trump. (Tuy nhiên, ông Trump đã áp đặt mức thuế quan đáng kể đối với thép, nhôm, ô tô và một số sản phẩm gỗ của Canada, tất cả đều là những ngành công nghiệp chủ chốt.)
“Nước Mỹ luôn cần phải thắng trong mọi cuộc đàm phán”, Goldy Hyder, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Hội đồng Doanh nghiệp Canada, đại diện cho các giám đốc điều hành của các tập đoàn lớn nhất Canada, phát biểu. “Nhiệm vụ của Canada, và thẳng thắn mà nói, của hầu hết mọi quốc gia khác trên thế giới, là tìm ra chiến thắng mà bạn có thể chấp nhận được.”
Tuy nhiên, xét đến lời chỉ trích mới nhất của ông Trump nhắm vào Canada, ông Carney có thể không còn lựa chọn nào khác ngoài việc tìm các quốc gia khác để hợp tác kinh doanh.
Khi rời Malaysia, ông Trump cho biết ông không quan tâm đến việc nối lại các cuộc đàm phán với Canada hoặc nói chuyện với ông Carney trong thời gian tới.
“Canada đã lừa đảo chúng ta từ lâu rồi”, ông Trump nói. “Một trong những quốc gia khó đối phó nhất chính là Canada.”